Çocuk ve Ergenlerde  Hiperaktivite Bozukluğu, Ankara

Çocuklarda Hiperaktivite Bozukluğu: Belirtiler, Nedenler ve Tedavi Yöntemleri

Hiperaktivite, çocukluk çağında sıkça gözlenen ve çoğu zaman göz ardı edilen davranışsal bir bozukluktur. Bu durum yalnızca yüksek enerjili olma hali değildir; çocuğun yaşına, gelişim düzeyine ve sosyal ortamına göre aşırı hareketlilik göstermesi, dikkatini sürdürememesi ve dürtülerini kontrol edememesi gibi sorunlarla karakterizedir. Hiperaktivite, DEHB'nin (Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu) bir alt başlığı olarak da değerlendirilebilir ancak bazı çocuklar yalnızca hiperaktif belirtiler gösterebilir.

Hiperaktivite ile Normal Hareketliliğin Farkı

Her çocuk zaman zaman enerjik ve hareketli olabilir. Ancak hiperaktivite, çocuğun yaşına uygun olmayan ölçüde sürekli hareket halinde olması ve bu hareketliliğin sosyal ilişkilerini, akademik başarısını veya ev içi düzeni olumsuz etkilemesi ile ayırt edilir. Normal hareketlilik geçici ve bağlama bağlıdır; hiperaktivite ise süreklilik gösterir.

Hiperaktivite Ne Zaman Klinik Sorun Sayılır?

Çocuğun hareketliliği sınıf ortamında, arkadaş ilişkilerinde ya da aile içi düzende belirgin sorunlara yol açıyorsa, bu durumun profesyonel bir değerlendirme ile ele alınması gerekir. Özellikle öğretmenlerin sıkça "yerinde duramıyor", "söz kesiyor", "derse adapte olamıyor" gibi geri bildirimleri önemli işaretlerdir.

Okul Öncesi Dönemde Belirtiler

Hiperaktivite bozukluğu genellikle okul öncesi dönemde kendini belli eder. Bu yaş grubundaki çocuklar kısa süreli oyunlara bile odaklanmakta zorlanabilir, sık sık yer değiştirir, oyuncaklara zarar verebilir ya da tehlikeli davranışlar gösterebilir.

Okul Çağında ve Ergenlikte Görülen Davranışlar

Okul çağına gelen çocuklarda hiperaktivite, sınıf kurallarına uymakta zorlanma, sürekli konuşma, sırada oturamama gibi davranışlarla kendini gösterir. Ergenlik döneminde ise bu hareketlilik azalsa da içsel huzursuzluk, sabırsızlık ve sosyal uyumsuzluklar gözlemlenebilir.

Sosyal İlişkilerde Zorluklar

Hiperaktif çocuklar arkadaş ilişkilerinde sık sık çatışma yaşayabilir, kurallara uymamak ya da sıraya girmemek gibi nedenlerle dışlanabilir. Bu durum çocuğun özgüvenini zedeleyebilir ve sosyal anksiyete geliştirmesine neden olabilir.

Genetik ve Nörolojik Faktörler

Hiperaktivite bozukluğunun nedenleri arasında genetik yatkınlık önemli yer tutar. Ailede benzer tanılar bulunması risk faktörüdür. Ayrıca beyindeki dopamin ve norepinefrin gibi nörotransmitterlerin işleyişindeki bozukluklar da hiperaktiviteyle ilişkilendirilir.

Aile Dinamikleri ve Çevresel Etkiler

Ev içindeki düzensizlik, aşırı disiplin ya da ihmal gibi faktörler hiperaktivite belirtilerini şiddetlendirebilir. Ebeveynlerin tutarsız davranışları, çocuğun davranışlarını kontrol etme becerisini olumsuz etkileyebilir.

Beyin Gelişimi ve Dikkat Sistemleri
Yapılan beyin görüntüleme çalışmaları, hiperaktivite bozukluğu olan çocuklarda frontal korteks ve bağlantılı yapılarında işlevsel farklılıklar olduğunu göstermektedir. Bu alanlar dikkat, dürtü kontrolü ve motor hareketlerin düzenlenmesinde rol oynar.

Psikiyatrik Değerlendirme Süreci

Tanı koymak için çocuk psikiyatristi tarafından ayrıntılı bir görüşme yapılır. Çocuğun evde ve okulda sergilediği davranışlar, öğretmen ve aile geri bildirimleri dikkate alınarak analiz edilir. Gerekli durumlarda psikolojik testler de tanı sürecine dahil edilir.

DEHB ile Sadece Hiperaktivitenin Ayrımı

Her hiperaktif çocuk aynı zamanda dikkat eksikliği göstermeyebilir. Sadece hiperaktivite bozukluğu tanısı, DEHB'den farklıdır. Bu nedenle dikkat eksikliği belirtileri olmayan çocuklarda da hiperaktivite teşhisi konulabilir.

Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT)
Hiperaktivite bozukluğunda en etkili terapilerden biri BDT’dir. Çocuğun davranışlarını fark etmesi, dürtülerini yönetebilmesi ve problem çözme becerilerini geliştirmesi hedeflenir.

İlaç Tedavisi Kullanımı ve Endikasyonlar

Bazı durumlarda ilaç tedavisi gerekebilir. İlaçlar doktor kontrolünde kullanılarak hiperaktivite belirtilerinin azaltılmasına yardımcı olabilir.

Aile Eğitimi ve Psiko-eğitim Yaklaşımları

Ebeveynlerin, çocuklarının davranışlarını daha iyi anlamaları ve uygun müdahale yöntemlerini öğrenmeleri önemlidir. Ailelere yönelik danışmanlık ve eğitim, tedavi sürecini destekler.

Sınıf Ortamında Öğretmen Yaklaşımları

Öğretmenlerin çocuklara yönelik sabırlı, anlayışlı ve yapılandırılmış bir yaklaşım benimsemesi, sınıf içi uyumu artırabilir. Pozitif pekiştirme teknikleri sıkça önerilir.

Ailelere Öneriler

Hiperaktif bir çocukla yaşamak sabır ve tutarlılık gerektirir. Rutin oluşturmak, ekran süresini sınırlamak, olumlu davranışları ödüllendirmek ve eleştiriyi azaltmak aile içi dengeyi sağlar.

Tanı ve Tedavi Süreci Nasıl İşliyor?

Uzm. Dr. Emine Taşyürek tarafından yürütülen süreçte, ön görüşme, değerlendirme ve takip randevuları ile çocuğa özgü bir tedavi planı hazırlanır. Gerekiyorsa terapötik destekle birlikte medikal tedavi planlanır.

Merkezimize Başvuru İçin Bilgilendirme
Ankara'daki merkezimizde çocuk ve ergenlere yönelik hiperaktivite tanı ve tedavi hizmeti sunmaktayız. İlk değerlendirme için randevu oluşturabilirsiniz.