Çocuk ve Ergenlerde Kekemelik (Akıcılık Bozukluğu) Tedavisi | Ankara
Kekemelik; tekrarlar, uzatmalar ve bloklarla seyreden bir akıcılık bozukluğu olup kaygı durumlarında artabilir. Ankara’da Uzm. Dr. Emine Taşyürek, ayrıntılı tanı, kekemelik terapisi (akıcılık şekillendirme, modifikasyon teknikleri, Lidcombe/ergen protokolleri) ve BDT ile kişiye özel çözümler sunar. Dil gelişimindeki geçici akıcısızlıkla karışabilen bu tablo için erken değerlendirme önemlidir. Ankara çocuk ve ergen kekemelik tedavisi ve konuşma terapisi hakkında bilgi için bize ulaşın.
Ankara’da Çocuk ve Ergenlerde Kekemelik – Belirtiler, Tanı ve Tedavi | Uzm. Dr. Emine Taşyürek
Ankara’da Çocuk ve Ergen Psikiyatristi Uzm. Dr. Emine Taşyürek olarak kekemelik (akıcılık bozukluğu) yaşayan çocuk ve ergenlere bilimsel, bütüncül ve yaşa uygun bir yaklaşımla destek veriyoruz. Bu sayfada kekemeliğin ne olduğu, nedenleri, tanı ve tedavi süreci, konuşma terapileri, ailelere öneriler ve sık sorulan sorulara yönelik kapsamlı bir rehber bulacaksınız.
Kekemelik nedir?
Kekemelik, konuşmanın akışında ses/hece/sözcük tekrarları, uzatmalar ve bloklar (sesin çıkmaması) ile seyreden bir akıcılık bozukluğudur. Çocuk ve ergenlerde kekemelik, özellikle heyecan, acele, yabancı ortam, sınav/performans gibi durumlarda artabilir. Eşlik eden gerilim, yüz/boğaz kasılmaları, “kaçınma” davranışları ve konuşmadan uzak durma görülebilir.
Kekemelik çeşitleri nelerdir?
Gelişimsel kekemelik: En sık görülen tip. Genellikle 2–6 yaş aralığında başlar.
Nörojenik kekemelik: Beyin/ sinir sistemi etkilenmelerinden sonra gelişebilir.
Psikojenik kekemelik: Şiddetli stres/ travma sonrası nadiren görülebilir.
Belirti tipine göre: Tekrarlar (b-b-baba), uzatmalar (sssandalye), bloklar (ses çıkmaması), birlikte görülen ikincil davranışlar.
Kekemeliğin belirtileri
-Ses/hece/sözcük tekrarları ve uzatmalar
-Konuşma sırasında blok ve nefes tutma
-Yüz/çene/boğaz kasılmaları, göz kırpma, dudak bükme gibi eşlik eden hareketler
-Bazı ses/kelimelerden kaçınma, kelime değiştirme
-Konuşma beklentisinin yüksek olduğu ortamlardan kaçınma (sınıfta söz almama, telefonla konuşmama)
Kekemelik neden olur?
Kekemelik tek bir nedene indirgenemez; biyopsikososyal bir çerçeve ile açıklanır:
Biyolojik yatkınlık: Aile öyküsü/genetik eğilim.
Konuşma-motor koordinasyonu: Zamanlama ve ritim kontrolünde zorlanma.
Dil gelişimi dinamikleri: Hızlı kelime dağarcığı artışı dönemlerinde akıcılık zorlanabilir.
Psikolojik/çevresel etmenler: Performans kaygısı, hızlı konuşma beklentisi, eleştirel iletişim iklimi.
Önemli: Kaygı tek başına kekemeliğin nedeni değildir; ancak belirtileri artırabilir.
Kekemelik tanısı nasıl konur?
Ankara’daki kliniğimizde tanı, çok boyutlu bir değerlendirme ile konur:
Ayrıntılı öykü: Başlangıç yaşı, seyri, tetikleyiciler, aile öyküsü, okul/arkadaş ilişkileri.
Gözlem ve örnek konuşma kayıtları: Serbest konuşma, okuma, yapılandırılmış görevler.
Şiddet derecesi ve etki değerlendirmeleri: Akıcılık yüzdesi, kaçınma davranışları, sosyal etki.
Eşlik eden durumlar: Dil-konuşma gelişimi, öğrenme güçlükleri, anksiyete/depresyon, DEHB taraması.
Ayırıcı tanı: Gelişimsel akıcılık bozukluğu (normal akıcısızlık) ile kekemeliğin ayrımı.
Dil gelişimindeki akıcı olmayan konuşma ile kekemeliği karıştırmayın
2–5 yaş arası çocuklarda, dilin hızla geliştiği dönemlerde geçici akıcısızlıklar görülebilir. Bunlar genellikle hafif tekrarlar, gerginlik olmadan, rahat bir tonda olur ve kaçınma gelişmez.
Kekemelikte ise gerilim, blok, kaçınma, uzun sürme ve işlevsellikte etki daha belirgindir. Emin değilseniz, erken değerlendirme çok yararlıdır.
Kekemelik ergenlikte geçer mi?
Erken başlayan vakaların bir kısmı spontan düzelebilir; ancak bu, risk profiline bağlıdır. Aile öyküsü, erkek cinsiyet, 12 aydan uzun sürme, 4 yaş sonrası başlangıç, şiddetli bloklar/kaçınma gibi faktörler kalıcılık riskini artırır.
Ergenlik döneminde devam eden kekemelik kendiliğinden düzelme eğiliminde daha düşüktür; bu nedenle erken ve hedefe yönelik müdahale kritik önemdedir.
Kekemelik ve kaygı ilişkisi
Kekemelik kaygıyı artırabilir, kaygı da akıcılığı bozabilir; böylece kısır döngü oluşur. Performans ve sosyal kaygı (sınıfta söz alma, sunum, telefon) sık görülür. Tedavide konuşma terapisi ile birlikte bilişsel davranışçı teknikler ve maruziyet yaklaşımları etkili olabilir.
Kekemelik nasıl tedavi edilir?
Tedavi, yaş, şiddet, eşlik eden durumlar ve motivasyona göre kişiselleştirilir. Kliniğimizde uyguladığımız başlıca yaklaşımlar:
1) Konuşma terapileri
Akıcılık şekillendirme (fluency shaping): Nefes, yumuşak başlangıç, uzatılmış konuşma, ritim ve hız kontrolü.
Kekemelik modifikasyonu: Blokları fark etme, yumuşatma, tutulan sesin kontrollü bırakılması.
Lidcombe Programı (ebeveyn odaklı) – okul öncesi için etkili bir model.
Camperdown/Smooth Speech – ergenler için yapılandırılmış protokoller.
Ritim/tempo eğitimi, koro okuma, geri bildirim teknikleri (ev ödevleriyle pekiştirme).
2) Bilişsel-davranışçı terapiler (BDT)
Konuşmayla ilgili olumsuz otomatik düşünceler, kaçınma ve performans kaygısı için BDT protokolleri; gevşeme, nefes egzersizleri, dikkat-farkındalık (mindfulness).
3) Aile ve okul iş birliği
Ebeveynler ve öğretmenlerle iletişim hızının yavaşlatılması, sabırlı dönüşümler, söz kesmeme, eleştiriden kaçınma, pozitif pekiştirme planları.
4) Eşlik eden durumların yönetimi
DEHB, anksiyete, öğrenme güçlükleri gibi eş tanılar varsa, bütüncül bir plan yapılır.
Randevu ve değerlendirme
Ankara’da Uzm. Dr. Emine Taşyürek ile randevu alarak çocuğunuzun/ergeninizin kekemelik profilini ayrıntılı değerlendirip kişiselleştirilmiş bir terapi planına başlayabilirsiniz.